Demografski pokazatelji iz istočne Srbije postaju sve alarmantniji. Najnoviji podaci za opštinu Majdanpek i grad Bor jasno ukazuju na duboku i dugotrajnu depopulaciju, negativan prirodni priraštaj i starenje stanovništva – pojave koje ozbiljno prete održivosti lokalnih zajednica.
U Majdanpeku, u prvoj polovini 2025. godine, rođene su svega 24 bebe, dok je istovremeno preminulo 41 lice. Negativni prirodni priraštaj nastavlja se bez prekida. Tokom cele prošle godine u ovoj opštini rođeno je 47 beba, što je za 13 manje nego 2023. godine, dok je broj umrlih bio čak 220 – gotovo četiri puta više.
Posebno je dramatična situacija u selima. Najveća seoska naselja – Rudna Glava i Crnajka – zajedno su tokom 2024. godine imala samo šest novorođenih. Na području Donjeg Milanovca, zajedno sa Golubinjem i Boljetinom, rođeno je devet beba. U Topolnici, Klokočevcu i Mosni – ukupno šest. A u tri sela Gornje reke – Jasikovu, Leskovu i Vlalolu – svega jedno dete. Statistički gledano, neka sela praktično više i ne učestvuju u rađanju.
Slično, mada kvantitativno veće razmere, beleži i grad Bor. Prema popisu iz 2022. godine, na njegovoj teritoriji živi 40.845 stanovnika, što je za gotovo 20.000 manje nego 1991. godine kada ih je bilo 59.900. Samo u poslednjih deset godina Bor je izgubio više od 7.700 stanovnika. Prirodni priraštaj je u 2023. iznosio negativnih 7,0%, a prosečna starost stanovništva dostigla je 44,8 godina. Od ukupnog broja stanovnika, čak 34.143 su punoletna lica.
Nekadašnji rudarski gigant, koji je u decenijama posle Drugog svetskog rata beležio snažan rast i priliv stanovništva iz cele bivše Jugoslavije, danas se vratio na statističke brojke iz 1950-ih i 1960-ih godina. Godine 1948. Bor je imao 34.831 stanovnika, da bi tokom industrijskog buma do 1991. godine stigao do gotovo 60.000. Od tada, međutim, broj konstantno opada.
Uzrok ovakvom demografskom slomu, kako u Majdanpeku, tako i u Boru, prepoznaje se u snažnom ekonomskom padu tokom tranzicionih godina. Period stagnacije u nekadašnjem RTB-u i slabljenje rudarske industrije pokrenuli su talas iseljavanja – pre svega mladih. U mnogim selima rađanje gotovo da je prestalo, dok su gradske sredine zadržale uglavnom starije stanovništvo.
Bor je danas administrativni centar Borskog okruga, u kojem se nalaze i opštine Majdanpek, Negotin i Kladovo, ali taj status teško može da ublaži brojke koje pokazuju stalno opadanje.
S obzirom na novu dinamiku u rudarskom sektoru i najave većih investicija u bakarnu proizvodnju, ostaje pitanje – da li će ekonomski razvoj moći da zaustavi ili makar uspori demografsko pražnjenje ovih krajeva? Za sada, brojke ne nude ohrabrenje.
Ipak, poslednjih godina došlo je do porasta zaposlenosti u kineskim rudarskim kompanijama koje posluju u Boru, što otvara mogućnost da se deo negativnog trenda ublaži. Ukoliko se nastavi zapošljavanje i otvaranje novih radnih mesta, postoji nada da bi Bor mogao ponovo postati privlačno mesto za život i rad – ne samo za lokalno stanovništvo, već i za doseljenike iz drugih delova Srbije, pa i inostranstva.
