Narodni pokret Srbije, polazeći od međunarodnih konvencija Ujedinjenih nacija, a naročito Arhuske konvencije (koja propisuje da svaki građanin mora imati pristup informacijama, mogućnost da učestvuje u donošenju odluka, kao i pravo da traži pravnu zaštitu u pitanjima zaštite životne sredine, kako bi mu bilo garantovano pravo na zdravu i održivu životnu sredinu za sadašnje i buduće generacije), te pozivajući se na član 74. Ustava Republike Srbije (koji garantuje građanima pravo na zdravu životnu sredinu kao jedno od opštih ljudskih prava, regulisano Zakonom o zaštiti životne sredine), na glavnom odboru usvojio je deklaraciju o zaštiti Timočke Krajine.
Gradovi i sela u Srbiji su gusto naseljeni, te samim tim nepogodni za ekspanziju rudarenja. Usled ogromne korupcije političke elite na vlasti, koja otuđuje rudna bogatstva u korist ličnog bogaćenja i interesa stranih kompanija, Srbija je postala zemlja koja svoje razvojne politike zasniva na eksploataciji resursa putem rudarenja.
Ovom deklaracijom ukazujemo na to da strane kompanije koje trenutno rudare u Timočkoj Krajini krše zakone Republike Srbije: protivno javnom interesu koriste pijaću vodu za rudarsku eksploataciju, degradiraju zemljište, zagađuju površinske i podzemne vode, narušavaju ekološku ravnotežu na lokalnom, nacionalnom i prekograničnom nivou, šire rudnike bez potrebnih studija o proceni uticaja na životnu sredinu, nezakonito upravljaju rudarskim otpadom i uništavaju prirodu i staništa od međunarodnog značaja. Time direktno ugrožavaju zdravlje građana, koji sve češće obolevaju od raka i genetskih poremećaja — posledica koje pogađaju i buduće generacije.
Posebno ističemo da Srbija trpi ozbiljne posledice rudarenja na prostoru Bora i Majdanpeka: zemlja ostaje bez strateških metala (bakar, plemeniti i retki metali), nemetaličnih sirovina i obnovljivih izvora energije, dok čitava regija ostaje bez uslova za razvoj privrede, obrazovanja, zdravstvene i socijalne zaštite, kao i zdrav i dostojanstven život. Sve to vodi iseljavanju stanovništva i promeni demografske slike. Započeto je i devastiranje planine Crni Vrh, a ista sudbina čeka i Veliki Krš, Mali Krš, Stol, Deli Jovan, reke Timok, Mlavu, Pek, banje Gamzigradsku, Nikoličevsku i Brestovačku, kao i gradove Bor, Majdanpek i Zaječar. Ništa bolje ne očekuje ni okolna naselja.
Poučeni dosadašnjim iskustvom i donošenjem akata koji omogućavaju nekontrolisano rudarenje i eksploataciju neobnovljivih sirovina, uz sistematsko kršenje zakona i međunarodnih konvencija, kao i zbog izuzetno blage kaznene politike prema stranim kompanijama, nastavak rudarskih aktivnosti predstavlja direktnu pretnju životu, zdravlju i opstanku stanovnika Timočke Krajine i cele Srbije.
Narodni pokret Srbije poziva sve građane, akademsku zajednicu, civilno društvo, naučne radnike, pokrete i političke stranke — na zajedničku akciju u cilju:
-
zaštite života i zdravlja građana Timočke Krajine
-
zaštite stanovništva, resursa, hrane, vode i vazduha
(eksploataciji plemenitih metala poput bakra, zlata, srebra, platine, kao i retkih metala i nemetaličnih sirovina, mora se pristupiti odgovorno i u skladu sa interesima sadašnjih i budućih generacija, uz poštovanje principa održivog razvoja) -
hitnog određivanja granica rudarenja i njegovog stavljanja u zakonske okvire
(ministarstvo je izdalo dozvole za istraživanje na gotovo 50 lokacija – od Dunava do Stare planine, Timoka i Peka – većinom stranim firmama, uz kršenje postojećih zakona) -
izmene zakonske regulative
(neophodne su izmene zakona o rudarstvu, prostornom planiranju, vodama, vazduhu, strateškoj proceni uticaja, eksproprijaciji i naknadama, radi zaštite interesa građana) -
utvrđivanja odgovornosti
(za sve koji su omogućili protivzakonito rudarenje koje je ugrozilo zdravlje građana, uključujući i skidanje oznake tajnosti sa ugovora sa stranim kompanijama) -
sanacije štete i zaštite prava građana
(potrebna je studija o stanju životne sredine i zdravlju stanovništva, plan sanacije i prostorni plan razvoja Timočke Krajine, kako bi se obezbedila budućnost stanovništva)
Osnovni preduslov za sprovođenje ovih aktivnosti jeste smena režima Aleksandra Vučića i SNS, koji su glavni uzrok problema i zaštitnici nezakonitosti — posebno u Timočkoj Krajini.
Deklaraciju možete pronaći na sajtu Narodnog pokreta Srbije.
