Beograd, 5. mart – Rudarstvo i prerada polimetalnih ruda na prostoru sadašnje Srbije imaju viševekovnu tradiciju. Snaga Vizantijskih i Rimskih provincija i srednjovekovne Srbije umnogome je zavisila od ovih rudnika, od kojih su najpoznatiji Trepča, Novo Brdo i Borski rudnici. I danas postoje geografski termini u Srbiji koji potiču od rudarsko-metalurške delatnosti: Rudnik, Rudnica, Majdan (na turskom Rudnik), Kopaonik, Rudare, Bakarnjača, Srebrenac, Ljevoša…
U Boru je 1989. godine proizvedena 151.000 tona bakra. U Zvečanu (Trepča) proizvedeno je 1975. godine 89.100 tona rafinisanog olova, 111 tona srebra i 55 tona bizmuta, a 1987. godine 86.400 tona rafinisanog olova i 118 tona srebra. Tokom 1987. godine proizvedeno je 44.800 tona elektrolitnog cinka u Južnoj Kosovskoj Mitrovici (Trepča) i 26.800 tona u Šapcu (Zorka).
Korisno je za ekonomiste i političare da vide koliko ovi proizvodi (metali) vrede po sadašnjim cenama. U Srbiji je 1990. godine bila razvijena i prerada ovih metala (Bor, Sevojno, Kosovska Mitrovica, Šabac, tadašnje Svetozarevo, Sombor, Valjevo, Novi Sad, Peć, Prizren…), a Srbija je spadala u industrijski razvijene zemlje. Zatim je došla privatizacija, belosvetski „savetnici”, uz saradnju s izvesnim domaćim „stručnjacima”, redukovali su i uništavali privredu, pa i rudarstvo s metalurgijom i samim tim slabili privredno-ekonomsku snagu Srbije.
Veoma su korisni naučno-stručni skupovi o mineralnim sirovinama Srbije koji se poslednjih godina održavaju u Inženjerskoj akademiji Srbije, na Rudarsko-geološkom fakultetu i nedavno u SANU, a monografija „Mineralno-sirovinski kompleks Kosova i Metohije”, koju su 2021. godine publikovali prof. dr Slobodan Vujić i grupa autora, potvrđuje značaj ove delatnosti.
Kad je snažna domaća rudarsko-metalurška delatnost, snažna je i Srbija. Sadašnje polemike oko jadarita ne bi trebalo negativno da utiču na razvoj ukupnog domaćeg rudarstva, pod izgovorom ekoloških opasnosti. Mnoge delatnosti mogu negativno da utiču na životnu sredinu, ali postoje zakonske regulative, projektanti, inspekcijske i druge nadležne službe, pa ako svako pravilno radi svoj posao i razvoj ovih delatnosti biće u skladu s održivim razvojem i zaštitom životne sredine.
Izvor: Politika
Autor: prof. dr Branislav Nikolić, redovni član Inženjerske akademije Srbije i Akademije inžinjerskih nauka Srbije, Novi Beograd
