Knjaževac, 12. jun – Velika retrospektivna izložba „VEČITO“, posvećena stogodišnjici rođenja velikana srpske i jugoslovenske arhitekture, Bogdanu Bogdanoviću (1922, Beograd – 2010, Beč), nakon beogradske premijere prošle godine, nastavlja život u Galeriji Zavičajnog muzeja Knjaževca, u periodu od 15. juna do 28. jula ove godine. Knjaževac kao grad poseduje jedno od značajnih dela ovog srpskog graditelja – Spomen-park istoriji za oslobođenje Knjaževca 1804-1945, te je ovom memorijalu posvećena posebna monografska postavka u okviru izložbe.
Tokom trajanja izložbe biće organizovana stručna vođenja, projekcije dokumentarnog filma o Bogdanovićevom stvaralaštvu, kao i serija dečijih kreativnih radionica na temu simbola i crteža namenjena svim predškolcima ovoga grada (16. juna). Posetioci će na izložbi moći da upoznaju celokupno stvaralaštvo Bogdanovića, posebnom virtuelnom projekcijom biće provedeni kroz sve spomenike, a u okviru monografskog korpusa o Spomen-parku prvi put će imati prilike da vide fotografije iz porodične zaostavštine klesara koji su realizovali Bogdanovu zamisao – temačke kamenoresce.
Knjaževačka postavka izložbe „VEČITO“ realizovana je kroz saradnju sa lokalnim stručnjacima i institucijama: Narodnom bibliotekom „Njegoš“ iz Knjaževca, Istorijskim arhivom Zaječara, Zavodom za zaštitu spomenika kulture Niša, SUBNOR Knjaževac. U prikupljanju podataka i istoriografske građe učestvovali su i pojedinci – savremenici i hroničari izgradnje Spomen-parka, kojima će na svečanosti biti uručene zahvalnice.
Naziv izložbe posvećene jubileju stogodišnjice rođenja velikana srpske i jugoslovenske arhitekture, Bogdanu Bogdanoviću (1922, Beograd – 2010, Beč), upućuje na „večito“ kao stvaralačko-tragalački motiv, podstrek i cilj. Izložba tretira celokupno stvaralaštvo ovog graditelja. Dvadeset memorijalnih spomenika rasutih po teritoriji gotovo celokupne Jugoslavije, dvadeset i pet napisanih knjiga, urbanistički i arhitektonski projekti, nebrojeni crteži, skice, studije…svedoče o više nego plodnom neimaru renesansnog ustrojstva ličnosti.
Poseban deo izložbe predstavlja sadržajna postavka monografski posvećena Spomen-parku U Knjaževcu, koja celovito i na osnovu do sada nepoznatih istoriografskih činjenica i istorijskih izvora obrađuje hronologiju, istorijat projektovanja i izgradnje, angažovane kamenoresce iz Temske kod Pirota, kao i genezu idejno-simboličke matrice. Knjaževački memorijal, deo srednje, zrele faze ovog autora, predstavlja jedno od veoma značajnih Bogdanovićevih dela i ovaploćenje pojma „parka memorije“.
Izložba je bazirana na dvojnom čitanju Bogdanovićevih memorijala. Koncept se zasniva u premisi da na zemlji egzistiraju ornamentni zapisi, a sa neba se vide simboličko-mitski znakovi. Ono što se vidi sa zemlje pripada „istini o životu“, a ono što se vidi sa neba je „istina o smrti“. Obe istine su apsolutno optimistične, raskošne i jedinstvene. Dok se čitanje sa zemlje odvija u složenoj interakciji spomenik-posetilac-ambijent, na isključivo trodimenzionalan način, čitanje sa neba je stilizovano i apstrahovano, i pripada mitskom, dvodimenzionalnom crtežu izuzetno duboke simbolike. Stvaranje veze između ovdašnjeg, zemaljskog sveta i onog nebeskog, bila je preokupacija autora na knjaževačkom memorijalu, i ona je data kroz ornamentalni jezik etnologije, etnografije i arheologije timočko-knjaževačkog kraja. Doprinos sintezi umetnosti, za kojom je Bogdanović čitavog života tragao, doprineli su i stihovi Ivana V. Lalića, uklesani u monumentalnu ulaznu kamenu kapiju.
U godini u kojoj je navršen jedan vek od Bogdanovog rođenja, i pola veka od početka izgranje Spomenika Revolucije na Starom groblju, ova izložba nema za cilj da dešifruje umetnički svet kreatora i dela. Naprotiv, ona je pred nama kao dokaz da je to nemoguće, jer umesto da u svoja dela ugrađuje ideje, njihov tvorac je nastojao da im podari što više lica, značenja i tumačenja.
Izložbu u Galeriji Zavičajnog muzeja Knjaževca čini klasična i multimedijalna postavka. Veliki zidni eksponati u neuobičajenoj formi krugova monografski su posvećeni svakom Bogdanovićevom memorijalu, dok je poseban prostor dodeljen postavci posvećenoj Spomen-parku istoriji za oslobođenje. Izložbene vitrine sadrže gotovo celokupno Bogdanovićevo književno stvaralaštvo, bogatu građu o knjaževačkom memorijalu koja svedoči o inicijativi za podizanje, projektnoj dokumentaciji, toku izgradnje i životu spomenika za vreme i nakon otkrivanja 1971. godine. Tu su i panoi sa Bogdanovim životopisom, topografijom radova na prostoru SFRJ, bibliografijama. Izložba poseduje i multimedijalni deo, u formi dugometražnog filma (82 min) sa temom virtuelnih poseta svakog od Bogdanovićevih dela na terenu – sa zemlje i iz vazduha, viđenih iz svih perspektiva i u sva četiri godišnja doba.
Autor, kustos i likovni identitet izložbe: mr Mare Janakova Grujić
Organizator: Zavičajni muzej Knjaževac
Pokrovitelji: Zavičajni muzej Knjaževac, Opština Knjaževac i Ministarstvo kulture RS
Trajanje: 15. jun – 28. jul
Svečano otvaranje: četvrtak, 15. jun, 19 sati, Galerija Zavičajnog muzeja Knjaževac