Negotin, 5. februar – U srcu Negotina, gde već vek i po ponosno stoji Saborni hram posvećen Svetoj Trojici, započeta je ambiciozna rekonstrukcija vredna više od 30 miliona dinara. Ovaj impozantan poduhvat obuhvata restauraciju podnog teraco mozaika, freskopisa i mobilijara, vraćajući starom hramu stari sjaj koji mu pripada.
Umetničko blago iz prohujalih vekova
Zahvaljujući posvećenom radu restauratora, freske koje potiču iz 1901. godine, delo Stevana Todorovića i njegove supruge Poleksije, ponovo oživljavaju. Ovaj umetnički par, zajedno sa crkvenim slikarom Milisavom Markovićem, stvorio je dela koja svedoče o najlepšim trenucima tadašnje građanske Srbije. Sada, nakon mnogo decenija, freske će ponovno zračiti svojom prvobitnom lepotom.
– Radovi podrazumevaju potpunu restauraciju postojećih elemenata, počevši od poda, živopisa i mobilijara u crkvi, koja je pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture. Ovo je zaista specifičan posao, imajući u vidu i kulturno-istorijski značaj hrama, koji 2026. obeležava vek i po postojanja – ističe za Novosti prota Marjan Kerčulj, arhijerejski namesnik negotinski.
Hram sagrađen pre 150 godina
Crkva Svete Trojice, podignuta od 1872. do 1874. godine, predstavlja ne samo verski objekat već i simbol promena u tadašnjem Negotinu. Građena pod nadzorom preduzimača Štajnehčera i iskusnih italijanskih majstora, hram je osveštan na Đurđevdan 1876. godine. Njenu izgradnju su finansirali esnafi, opština i Crkva Rođenja Presvete Bogorodice iz 1803. godine, ukupno koštajući čak 978.172 groša.
– Sama crkva je ne tako čest primer vrhunskog rada, od poda do svoda. Prilikom građenja, zidari su dovedeni iz Italije jer su tada njihovi majstori važili za najbolje – objašnjava Branko Radović, konzervator crkvenog slikarstva.
Vraćanje prvobitnog sjaja
Čišćenje gotovo 1.700 kvadrata zidnih površina, prekrivenih čađi i patine, predstavlja izazov koji restauratori hrabro prihvataju. Monumentalni zidovi, sa prikazima iz Novog i Starog zaveta, krasili su jarki kolorit i snažne kompozicije. Iako će rekonstrukcija trajati tri godine, već sada se nazire lepota prvobitnih fresaka, dok se oštećeni delovi maltera saniraju, a živopis retušira.
– Čišćenje se radi mehanički jer su slojevi boje toliko propali pa bi ih svaka ‘hemija’ uništila – dodaje Radović.
Očuvanje teraco mozaika – jedinstvenog remek-dela
U isto vreme, majstor kamene plastike crkvenog graditeljstva, Dragomir Ristić Braca, posvećuje se jedinstvenom teraco mozaiku na 350 kvadrata. Ovaj pod, koji se smatra pravim remek-delom, sada prolazi kroz proces čišćenja, restauracije nedostajućih delova i produženja veka trajanja.
Podrška lokalne samouprave
Predstojeći jubilej 150 godina postojanja Sabornog hrama motiviše lokalnu samoupravu da stoji iza ovih važnih radova. Opština Negotin je u prvoj fazi već uložila devet miliona dinara iz opštinske kase, a planira se dalje finansiranje rekonstrukcije poda, freskopisa i mobilijara sa ukupno 22 miliona dinara tokom ove i naredne godine.
– Ovo je najlepši i najveći hram u celoj istočnoj Srbiji i Eparhiji timočkoj i verujem da smo dužni da zbog predstojećeg jubileja on mora da bude ono što je bio na početku. Vizija koju su stari Negotinci imali kada su podizali ovakve građevine pre toliko vremena, treba da nam budu uzor i naša je obaveza da o njima brinemo – ističe Vladimir Veličković, predsednik Opštine Negotin.
Saborni hram Svete Trojice u Negotinu, sada u procesu obnove, predstavlja ne samo verski spomenik već i živu svedočanstvo bogate istorije i kulture ovog područja. Rekonstrukcija ovog dragulja arhitekture i umetnosti obećava očuvanje nasleđa za buduće generacije i vraćanje hramu njegove nekadašnje slave.